Prof. (Dr.) J.K. Agarwal Archives - Sahitya Bhawan Publications https://sahityabhawanpublications.com/product-category/authors/prof-dr-j-k-agarwal/ Sahitya Bhawan Publications Wed, 22 Jan 2025 05:21:53 +0000 en-US hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.7.2 https://i0.wp.com/sahityabhawanpublications.com/wp-content/uploads/2017/10/cropped-sbp_tmp_logo.png?fit=32%2C32&ssl=1 Prof. (Dr.) J.K. Agarwal Archives - Sahitya Bhawan Publications https://sahityabhawanpublications.com/product-category/authors/prof-dr-j-k-agarwal/ 32 32 136782354 समाजशास्त्र की प्राथमिक अवधारणाएं (Basic Concepts of Sociology) https://sahityabhawanpublications.com/product/basic-concepts-of-sociology-ba-1-mp/ https://sahityabhawanpublications.com/product/basic-concepts-of-sociology-ba-1-mp/#respond Tue, 07 Dec 2021 05:33:07 +0000 https://sahityabhawanpublications.com/?post_type=product&p=19070
  • For B.A. Ist Year of Awadhesh Pratap Singh University, Barkatullah University, Devi Ahilya University, Dr. Harisingh Gour University, Jiwaji University, Rani Durgavati Vishwavidyalaya, Vikram University (Under New Education Policy, 2020) effective from Academic Session 2021-22
  • The post समाजशास्त्र की प्राथमिक अवधारणाएं (Basic Concepts of Sociology) appeared first on Sahitya Bhawan Publications.

    ]]>
    प्रस्तुत पुस्तक मध्य प्रदेश के विभिन्न विष्वविद्यालयों के स्नातक स्तर पर वार्षिक पध्दति के बी.ए. प्रथम वर्ष (समाजशास्त्र) के द्वितीय प्रश्नपत्र समाजशास्त्र की प्राथमिक अवधारणाएं हेतु सत्र 2021-22 से प्रभावी नए पाठयक्रमानुसार प्रकाशित की गई है |

    समाजशास्त्र की प्राथमिक अवधारणाएं Basic Concepts of Sociology Syllabus For B.A Ist Year of Various Universities of Madhya Pradesh

    • प्रथम : समाजशास्त्र का उदय : 1. भारतीय चिन्तन की परम्परा 2. समाजशास्त्र- 2.1 अर्थ 2.2 अध्ययन क्षेत्र 2.3 विषय वस्तु 2.4 महत्व 3. समाजशास्त्र की उत्पत्ति एवं विकास (मध्य प्रदेश के विशेष सन्दर्भ सहित) 4. एक विज्ञान के रूप में समाजशास्त्र 5. समाजशास्त्र में मानवतावादी उन्मुखीकरण 6. अन्य सामाजिक विज्ञानों के साथ सम्बन्ध 7. समाजशास्त्र और व्यवसाय |
    • द्वितीय : मुलभुत अवधारणाएं : 1. समाज 2. व्यक्ति एवं समाज के मध्य सम्बन्ध 3. समुदाय 4. समिति 5. संस्था 6. सामाजिक समूह 7. सामाजिक सरंचना एवं प्रकार्य 8. प्रस्थिति एवं भूमिका |
    • तृतीय : सामाजिक संगठन एवं संस्थाएं (अवधारणा, उदभव, विकास, स्वरूप एवं चुनौतियां) : 1. सामाजिक संगठन 2. सामाजिक व्यवस्था 3. परिवार 4. नातेदारी 5. विवाह 6. जाति, वर्ग एवं शक्ति 7. शिक्षा |
    • चतुर्थ : सामाजिक सांस्कृतिक प्रक्रियाएं : 1. संस्कृति- 1.1 अर्थ 1.2 विशेषताएं 1.3 प्रकार 1.4 संस्कृति के उपादान 1.5 सांस्कृतिक विलम्बना 1.6 संस्कृति एवं सभ्यता 2. समाजीकरण-2.1 अर्थ 2.2 विशेषताएं 2.3 सौपान 2.4 अभिकरण 2.5 प्रकार 2.6 महत्त्व 3. सामाजिक प्रक्रियाएं- 3.1 सहयोग 3.2 व्यवस्थापन 3.3 प्रतिस्पर्धा 3.4 सघर्ष |
    • पंचम : सामाजिक नियंत्रण एवं परिवर्तन : 1. समाजीकरण नियन्त्रण-अर्थ 1.2 विशेषताएं 1.3 प्रकार 1.4 सामाजिक नियन्त्रण के साधन 2. सामाजिक स्तरीकरण- 2.1 अर्थ, 2.2 विशेषताएं 2.3 आधार 2.4 स्वरूप

    विषय-सूची

    1. भारतीय चिन्तन की परम्परा
    2. समाजशास्त्र (अर्थ, अध्ययन-क्षेत्र, विषय वस्तु एवं महत्त्व)
    3. समाजशास्त्र की उत्पत्ति एवं विकास
    4. समाजशास्त्र की प्रकृति
    5. समाजशास्त्र एवं अन्य सामाजिक विज्ञान
    6. समाजशास्त्र एवं व्यवसाय
    7. समाज
    8. व्यक्ति एवं समाज के मध्य संबंध
    9. समुदाय, समिति एवं संस्था
    10. सामाजिक समूह
    11. सामाजिक संरचना तथा प्रकार्य (अवधारणा एवं विशेषताएं)
    12. प्रस्थिति एवं भूमिका
    13. सामजिक संगठन एवं सामाजिक व्यवस्था
    14. जाती, वर्ग एवं शक्ति
    15. शिक्षा
    16. संस्कृति तथा साम्यता
    17. समाजीकरण
    18. सामाजिक क्रियाएं : सहयोग, व्यवस्थापन (समायोजन), प्रतिस्पर्धा, संघर्ष
    19. सामाजिक नियन्त्रण
    20. सामाजिक स्तरीकरण
    21. सामाजिक गतिशीलता
    22. सामाजिक परिवर्तन

     

    The post समाजशास्त्र की प्राथमिक अवधारणाएं (Basic Concepts of Sociology) appeared first on Sahitya Bhawan Publications.

    ]]>
    https://sahityabhawanpublications.com/product/basic-concepts-of-sociology-ba-1-mp/feed/ 0 19070
    भारतीय समाज और संस्कृति (Indian Society And Culture) https://sahityabhawanpublications.com/product/indian-society-and-culture-ba-1-mp/ https://sahityabhawanpublications.com/product/indian-society-and-culture-ba-1-mp/#respond Mon, 06 Dec 2021 11:44:27 +0000 https://sahityabhawanpublications.com/?post_type=product&p=19040
  • For B.A. Ist Year of Awadhesh Pratap Singh University, Barkatullah University, Devi Ahilya University, Dr. Harisingh Gour University, Jiwaji University, Rani Durgavati Vishwavidyalaya, Vikram University (Under New Education Policy, 2020) effective from Academic Session 2021-22
  • The post भारतीय समाज और संस्कृति (Indian Society And Culture) appeared first on Sahitya Bhawan Publications.

    ]]>
    प्रस्तुत पुस्तक मध्य प्रदेश के विभिन्न विष्वविद्यालयों के स्नातक स्तर पर वार्षिक पध्दति के बी.ए. प्रथम वर्ष (समाजशास्त्र) के प्रथम प्रश्नपत्र भारतीय समाज और संस्कृति हेतु सत्र 2021-22 से प्रभावी नए पाठयक्रमानुसार प्रकाशित की गई है |

    भारतीय समाज और संस्कृति Indian Society And Culture Syllabus For B.A Ist Year of Various Universities of Madhya Pradesh

    • प्रथम : भारतीय समाज की परम्परागत पृष्ठभूमि: 1. भारतीय समाज की शास्त्रीय विशेषताएं 2. ऐतिहासिक पृष्ठभूमि-प्रचीन काल, मध्यकाल, आधुनिक काल 3. शास्त्रीय दृष्टिकोण- 3.1 वर्ण, आश्रम, पुरूषार्थ 3.2 ऋण, यज्ञ, संस्कार 3.3 कर्म का सिद्धन्त 4. क्षेत्रीय दृष्टिकोण: 4.1 प्रजातीय, भाषायी एवं धार्मिक 4.2 जनांकिकीय एवं सांस्कृतिक परिदृश्य।
    • द्वितीय : जनजातीय समाज: 1. जनजाति-ंअर्थ, विशेषताएं 2. अनुसूचित जाति और जनजाति में अन्तर 3. जनजातीय क्षेत्र 4. जनजातीय वर्गीकरण 5. परिवार, विवाह, नातेदारी 6. जनजातीय समस्याएं 7. जनजातीय कल्याण, संवैधानिक प्रावधान और उनका मुल्यांकन।
    • तृतीया : ग्रामीण समाज : 1. अर्थ विशेषताएं 2. ग्रामीण जीवन-लोक-संस्कृति, लघु एवं वृहद परम्पराएं 3. ग्रामीण नेतृत्व, ग्रामीण गुटबन्दी, प्रभु-जाती 4. ग्रामीण संस्थाएं-परिवार, विवाह, नातेदारी 5. प्रवास, ग्रामीण सामजिक समस्याएं 6. ग्रामीण विकास की नीतियां कार्यक्रम एवं मुद्दे |
    • चतुर्थ : नगरीय समाज : 1. क़स्बा, नगर एवं महानगर-अवधारणा 2. भारतीय नगर एवं उनका विकास 3. नगरीय समाज में परिवर्तन 4. जनजातीय, ग्रामीण एवं नगरीय सातत्य 5. नगरीय सामाजिक समस्याएं 6. नगर नियोजन एवं प्रबन्धन |
    • पंचम : सामाजिक समस्याएं : अल्पसंख्यक, अन्य पिछड़ा वर्ग एवं मध्यम वर्ग की समस्याएं 2. लैंगिक असमानता 3. घरेलू हिंसा 4. तलाक 5. थर्ड जेंडर की समस्या 6. युवा असंतोष 7. अन्त: पीढ़ी एवं अंतर-पीढ़ी संघर्ष 8. वृध्दों की समस्याएं

    विषय सूची

    1. भारतीय समाज की शास्त्रीय विशेषताएं
    2. भारतीय समाज का क्षेत्रीय दृष्टिकोण
    3. जनंकिकीय एवं सांस्कृतिक परिद्रश्य
    4. जनजाति : अर्थ, विशेषताएं
    5. जनजातीय क्षेत्र
    6. जनजातीय वर्गीकरण
    7. जनजातीय परिवार
    8. जनजातीय विवाह
    9. जनजातियों में नातेदारी
    10. जनजातीय समस्याएं
    11. जनजातीय कल्याण एवं संवैधानिक प्रावधान
    12. ग्रामीण समाज : अर्थ, विशेषताएं एवं प्रकार
    13. ग्रामीण जीवन : लोक संस्कृति, लघु एवं वृहत परम्परा
    14. जजमानी व्यवस्था
    15. ग्रामीण नेतृत्व, गुटबन्दी एवं प्रभु जाती
    16. सामाजिक संस्थाएं : परिवार तथा नातेदारी
    17. सामाजिक संस्थाएं : विवाह
    18. प्रवास
    19. ग्रामीण सामाजिक समस्याएं (निर्धनता, प्रव्रजन एवं भूमिहीन श्रमिक)
    20. ग्रामीण विकास की नीतियां, कार्यक्रम एवं मुद्दे
    21. कस्बा, नगर तथा महानगर
    22. भारतीय नगर एवं उनका विकास
    23. नगरीय समाज में परिवर्तन
    24. ग्रामीण एवं नगरीय सातत्य
    25. नगरीय सामाजिक समस्याएं
    26. नगरीय नियोजन एवं प्रबन्धन
    27. सामाजिक समस्याएं : अल्पसंख्यक, अन्य पिछड़ा वर्ग एवं माध्यम वर्ग
    28. लैंगिक असमानता
    29. घरेलु हिंसा
    30. विवाह-विच्छेद (तलाक)
    31. तीसरे लिंग से सम्बन्धित समस्याएं
    32. युवा असन्तोष
    33. अन्त: एवं अन्तर-पीढ़ी संघर्ष
    34. वृद्धिजनों की समस्या

     

     

    The post भारतीय समाज और संस्कृति (Indian Society And Culture) appeared first on Sahitya Bhawan Publications.

    ]]>
    https://sahityabhawanpublications.com/product/indian-society-and-culture-ba-1-mp/feed/ 0 19040